Stres, vücudumuzun ruhsal ve bedensel sınırlarını zorlayan durumlara karşı dengesini korumak amacıyla vermiş olduğu yanıta denilmektedir.
- Vücudun stres oluşturan faktörlerle başa çıkamaması durumunda gelişen endişe ve korku durumuna anksiyete denilmektedir.
- Akut ve kronik olmak üzere ikiye ayrılır.
- Sebepleri fiziksel, sosyal ve psikolojik faktörler olabilir.
- Kişi stresi oluşturan faktörle (stresör) karşılaştığında bu faktöre yanıt verme durumundadır. Her bireyin stres oluşturan faktöre yanıtı farklıdır.
- Sakin olduğumuz zamanlarda beynimiz alfa dalgaları yayarken stresli durumlarda beta dalgaları yaymaya başlar.
- Kronik stres ve anksiyete, başta kalp ve damar hastalıkları olmak üzere bir çok hastalığın en önemli sebeplerinden birisidir.
- Stres ve anksiyete farkındalığı damar sağlığı açısından da son derece önemlidir.
Stres durumunda neler olur?
- Beyinde bulunan hipofiz bezinden salgılanan hormonlar böbrek üstü bezinden fazla miktarda adrenalin ve kortizol salgılanmasına neden olur.
- Amaç karşılaşılan durumla yani stresörle başa çıkmaya çalışmaktır. Buna genel adaptasyon sendromu (GAS) adı verilmektedir.
Kortizolün damar sistemi üzerine etkileri
- İnsülini baskılayarak kan şekeri düzeyini artırır
- Tansiyonu yani kan basıncını yükseltir
- Atardamarları daraltır
Adrenalinin damar sistemi üzerine etkileri
- Kan şekerini yükseltir
- Sindirim sistemine giden kan miktarını azaltarak kaslara daha fazla kan gitmesini sağlar
- Tansiyonu yükseltir
- Kalp atış hızını arttırır
Stres dönemleri nelerdir?
-
1. Alarm dönemi
- Vücudun stresör ile karşılaştığında tepki verdiği kısa dönemdir.
- Vücudun savunma yani korunma mekanizmasının bir gereği olarak tepki vermesi normaldir.
-
2. Direnç dönemi
- Vücudun ilk tepkisinden sonra kendini onarmaya çalıştığı dönemdir. Stresörler ortadan kaldırıldığı andan kısa bir süre sonra vücut normal durumuna dönecektir.
- Uyaranların kaybolmaması veya artması durumunda diğer bir aşama olan üçüncü aşamaya geçilecektir.
- Amaç bu dönemde uyaranları ortadan kaldırarak ya da farklı bakış açıları geliştirerek üçüncü aşamaya geçmekten kurtulmaktır.
-
3. Tükenme dönemi
- Uzun süreli olması durumunda vücudun stresle baş edecek kaynaklarının tükendiği, yorgunluk, depresyon veya daha bir çok sorunun ortaya çıktığı dönemdir.
Stres ile nasıl başa çıkılır?
- Mevcut durumun ve bu duruma vücudumuzun verdiği tepkinin farkında olunması
- Nefes teknikleri veya nefes çalışmaları
- Durumun başka bir bakış açısıyla tekrar yorumlanması
- Dikkatin başka bir noktaya odaklanması
- Pozitif veya olumlu iç konuşmalar
- Egzersiz
- Rahatlatıcı veya iyi gelen müziklerin dinlenmesi
- Binaural sesler (bilgisayar, tablet veya cep telefonlarının store uygulamalarından indirilebilir)
- Meditasyon
- Düzenli ve yeterli uyku