Diyabet çağımızın salgın hastalığıdır. Ülkemizde diyabetli hasta sayısı 11 milyondan fazladır. Tip 2 diyabet hastalığı çocukluk yaşlarında da artış göstermektedir. Diyabet hastalığı başta damarlar olmak üzere vücuttaki hemen her organı etkiler. Kalp-damar hastalıklarının en önemli sebeplerinden birisidir. Diyabetik ayak nedeni ile dünyada her 30 saniyede bir uzuv kaybı yaşanmaktadır. Diyabetli hastaların %25 inde diyabetik ayak yarası gelişir ve bu hastaların yaklaşık yarısı ayaklarını kaybeder.
Diyabet nedir?
- Pankreas bezinden salgılanan insülin hormonunun yetersiz olması veya salgılanan insülin hormonun etkisizliği sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır.
- İnsülin hormonu, kandaki şekerin hücrelere girmesini sağlar ve bu hücreler şekeri yakıt olarak kullanır. Yakıtın fazla olması durumunda karaciğer ve yağ dokusunda depolanma olur.
- Diyabet hastalığında alınan besinlerden kana geçen şeker kullanılamaz ve kan şekeri düzeyleri artış gösterir.
Kan şekeri düzeyinin yükselmesi ne anlama gelir?
- Kan şekeri düzeyi yükseldikçe endotel adı verilen damarların iç tabakasında hasarlar meydana gelir. Buna anjiyopati denilmektedir.
- Bu hasarlar sonucu kandaki hücrelerden salgılanan bazı maddeler ve kalsiyum bu bölgelere çökerek halk arasında kireçlenme adı verilen plaklara neden olur.
- Damar duvarındaki plakların büyümesi ile damarlarda daralma ve tıkanmalar meydana gelir.
- Sinirleri besleyen çok küçük damarların tıkanması nöropati adı verilen sinir hasarlarına neden olur.
Normal açlık kan şeker düzeyi sınırları nedir?
- Normal açlık kan şekeri düzeyi (8-12 saatlik açlık sonrası) 70-100 mg/dl arasındadır.
- 100-125 mg/dl arasında ise prediyabet (diyabet öncesi) durumu söz konudur.
- 125 mg/dl ve üstünde ise diyabettir.
- Şüpheli durumlarda tanıda tokluk kan şekeri, OGTT (oral glukoz tolerans testi) ve HbA1c değerlerine de bakılır.
Diyabet ve Diyabetik ayak neden önemlidir?
- Beslenme alışkanlıklarının değişmesi, katkı maddelerinin kullanımının artması, hareketsiz yaşam tarzı dolayısıyla diyabet günümüzde salgın bir hastalık halini almıştır.
- Tüm damarları etkilediğinden vücutta hemen her doku ve organa zarar vermektedir.
- Yavaş ilerlediğinden sinsi bir hastalıktır.
Diyabetik ayak bulguları nelerdir?
- Duyu azalması veya kaybı
- Ayak şekil bozuklukları
- Ayak yaraları
- Ayakta renk değişiklikleri
- Ciltte kuruluklar, çatlaklar
Diyabetik ayak neden önemlidir?
- Ayağı besleyen damarlarla birlikte sinirler de hasar gördüğünden geç dönemlere kadar farkına varılamayabilir.
- Ayakta yaralar ortaya çıktığında ayağın kan dolaşımı da zaten bozulmuş olduğundan yaranın enfeksiyon kapma olasılığı artar ve tedavi edilmezse ayağın kaybına kadar gidebilir.
Diyabetik ayak tedavisi nasıldır?
- Hastanın kan şeker düzeyinin kontrol altında tutulmalıdır.
- Ayakta yaralar var ise yara bakımı yapılmalı ve enfeksiyon var ise kontrol altına alınmalıdır.
- Doppler Ultrasonografi ve gerekirse Bilgisayarlı Tomografi Anjiyografi ile ayağı besleyen atardamarların görüntülenmesi daralmış veya tıkalı damarların saptanmasını sağlar.
- Hekimin verdiği damar ve sinir hasarını azaltacak ilaçların düzenli olarak kullanılmalıdır.
- Ayağı besleyen damarlardaki darlık ve tıkanıklıklar girişimsel radyoloji ünitesinde anjiyoplasti işlemi ile açılarak ayağa ve yaraya kan akımı arttırılması iyileşmeyi hızlandırır.
Diyabetik Ayak tedavisinden sonra nelere dikkat edilmesi gerekir?
- Beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi ve sağlıklı beslenme alışkanlığı kazanılması
- Kan şeker düzeyi kontrolü
- Hekiminizin vermiş olduğu ilaçların düzenli kullanılması
- Hareketsiz yaşam tarzından uzaklaşmak
- Her gün 45 dakika yürüyüş veya egzersiz
- Sigara alışkanlığı var ise tamamen bırakılması
- Stres oluşturan faktörlerden uzak durulması
Bacak atardamarlar tıkanıklıkları ve endovasküler tedavisi ile ilgili makalelerimize aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1553838919306736?via%3Dihub
- https://www.dirjournal.org/en/combined-percutaneous-direct-puncture-of-occluded-artery-antegrade-intervention-for-recanalization-of-below-the-knee-arteries-132092
- https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00270-019-02193-x
